Prvi nacionalni paviljon Kraljevine Srbije bio je u Parizu 1900. godine.

U trenucima dok se domaća privreda ubrzano sprema za nastup na prestižnom skupu ExpoDubai 2020, podsećamo se i prvog nastupa Srbije ikada na jednoj Svetskoj izložbi - u Parizu 1900. godine. Bio je to presedan: mlada Kraljevina je prvi put nakon dobijanja nezavisnosti bila pozvana da učestvuje na tadašnjoj najvećoj globalnoj smotri.

Svoje proizvode, pamet i umeće, Srbija je prikazala u impresivnom paviljonu kojim je istaknuta srednjevekovna tradicija i visok umetnički domet crkava iz zlatnog doba Nemanjića. Paviljon koji je impresionirao posetioce pariske izložbe projektovali su arhitekte Kapetanović i Ruvidić. Ipak, najvažniji su bili rezultati: Srbija je nagrađena sa čak 7 Gran Pri nagrada, 35 zlatne i 53 srebrne medalje za svoje proizvode, od toga najviše za vina.

Najzanimljivije je bilo da je Srbija, upravo kao što je to slučaj i danas, pored tradicionalnih proizvoda, prikazala da se odlikuje inovativnošću sa naprednim rezultatima. Najsvetliji momenat ovog prvog nastupa Srbije na svetskoj sceni bila je dodela plakete EXPO za pronalazak analognog hidrauličnog računala za rešavanje diferencijalnih jednačina – hidrointegratora - koje je konstruisao naš čuveni matematičar Mihajlo Petrović Alas. Ovaj izum se smatra pretečom savremene kibernetike. Zanimljivo je da su neke od najvećih turističkih atrakcija i zaštitnih znakova svetskih gradova nasleđe proteklih Svetskih izložbi, poput Ajfelovog tornja u Parizu ili Atomijuma u Briselu.

Najbolje srpske arhitekte projektovale su domaće paviljone

Nastup Kraljevine Srbije na međunarodnoj izložbi u Torinu 1911. bio je poveren jednom od najpoznatijih srpskih arhitekata secesije i srpskog vizantijskog stila Branku Tanazoviću, dok je projekat nacionalnog paviljona na međunarodnoj izložbi u Barseloni 1929. godine pripao pioniru srpske moderne arhitekture Dragiši Brašovanu, kao i na izložbi u Milanu dve godine kasnije.

Zapaženi nastupi Jugoslavije- od Brisela do Vankuvera

Nakon Drugog svetskog rata, Jugoslavija učestvuje na svim svetskim izložbama. Na prvom velikom posleratnom EXPO-u 1958. godine u Briselu ostvaruje veoma zapažen nastup sa spektakularnim paviljonom koji je projektovao zagrebački arhitekta Venceslav Rihtera.

U drugoj polovini prošlog veka nastup jugoslovenske privrede bio je čak dva puta primećen na EXPOima u Kanadi: 1967. godine u Montrealu i 1986. godine u Vankuveru, za koji je logo radio naš najpoznatiji slikar, član umetničke grupe Mediala, Vladimir Veličković.

Ponovo kao Srbija: od Šangaja do Dubaija

Po raspadu Jugoslavije, Srbija je prvi samostalni nastup imala na EXPO 2010. u Šangaju gde je na posetioce poseban utisak ostavio domaći paviljon koji je veštim arhitektonskim zahvatom imao fasadu u stilu tradicionalnog pirotskog ćilima. Nakon toga, Srbija je imala veoma zapažen nastup na EXPO 2015. u Milanu gde je predstavljeno mnoštvo domaćih kompanija.

Zbog prethodnog stradanja u katastrofalnim poplavama, Italija je oslobodila Srbiju plaćanja zakupa izložbenog paviljona. Usledio je zatim i izuzetno dobro ispraćen nastup Srbije na EXPO 2017 u glavnom gradu Kazahstana, Astani: između ostalog, deo prikaza Srbije bio je posvećen naučnim dostignućima Nikole Tesle.

Šta je uopšte EXPO? „SVETSKA izložba“ ili EXPO, su manifestacije koje se u formi sajma održavaju još od sredine 19. veka, kao lokacija gde se prikazuju najnovija dostignuća država-učesnica, njihovi privredni kapaciteti i potencijali, ili specijalizovane oblasti. Sedište Kancelarije EXPO je u Parizu.

Izvor: PKS