Priroda i tretman vode

Postrojenja koja prečišćavaju vodu uz pomoć biljaka nazivaju se fitoremedijacijska postrojenja. Ova metoda koristi prirodne procese biljaka za uklanjanje, stabilizaciju ili razgradnju zagađivača u vodi.

Tehnike bioremedijacije, kao što su konstruisane močvare i biofilteri, koriste biljke, mikroorganizme i prirodne procese za uklanjanje kontaminanata.

Ova biološka rešenja nude brojne prednosti, uključujući manju potrošnju energije, smanjenje upotrebe hemikalija i potencijal za ponovnu upotrebu otpadnih voda. Napredak u genskom inženjeringu i sintetičkoj biologiji dovodi do razvoja bioinženjerskih mikroorganizama koji efikasno razgrađuju i uklanjaju specifične kontaminante.

Korišćenjem prirodnih sposobnosti živih organizama, biološka remedijacija vode pruža održivije, isplativije i ekološki prihvatljive alternative za tretman vode.

Koreni biljaka stvaraju stanište za mikroorganizme koji pomažu u razgradnji zagađivača.

Ovi mikroorganizmi mogu razgraditi organske zagađivače i pretvoriti ih u manje štetne supstance. Oni su prirodni filteri, zadržavajući čestice i zagađivače u tlu ili u stablima biljaka.

Biljke takođe pomažu u smanjenju nivoa vode kroz proces transpiracije, gde voda isparava iz listova, što može pomoći u koncentraciji zagađivača u preostalom volumenu vode, takođe mogu apsorbovati hranljive materije kao što su azot i fosfor, čime se smanjuje eutrofikacija u vodenim ekosistemima.

Koliko god da ne postoji bolji način da se voda prečišćava nego prirodnim putem, uspeh ovakvih postrojenja ipak zavisi od vrsta zagađivača, biljaka i uslova kao što su zemljište i klima.

Ovakva postrojenja postoje širom sveta i koriste se u industrijskim i urbanim sredinama kao i u poljoprivrednim gazdinstvima. Sve više industrijskih postrojenja koristi fitoremedijaciju za prečišćavanje otpadnih voda koje sadrže teške metale ili organske zagađivače.

Ova postrojenja mogu biti deo sistema za upravljanje otpadom. Fitoremedijacija ipak ima tehnička ograničenja.

Štetna supstanca treba da bude blizu korena biljke koja aktivno raste.

U ograničenja se takođe ubrajaju faktori kao što su voda, dubina, hranljive materije, klima, fizički i hemijski uslovi.

Da bi bio efikasan, ovaj proces nekada može trajati i do nekoliko godina. Korišćenje invazivnih biljnih vrsta može škoditi biodiverzitetu.
U industriji, fitoremedijacija se često koristi kao deo šireg pristupa upravljanju otpadom i zaštiti životne sredine, jer može biti ekološki prihvatljiva i ekonomski isplativa alternativa tradicionalnim metodama prečišćavanja.

Poznato je više od 400 vrsta biljaka koje imaju tu sposobnost.

U nekim gradovima, fitoremedijacijska postrojenja se koriste za prečišćavanje otpadnih voda iz domaćinstava ili industrije, često u okviru zelenih krovova ili urbanih vrtova.

Jedan takav primer nam se nalazi u neposrednom komšiluku, u Budimpešti. U glavnom gradu Mađarske postoje tri ovakva postrojenja koja koristi i mikroorganizme i biljke za prečišćavanje otpadnih voda.

Ova postrojenja koriste do trideset odsto manje energije za rad. Ova, na prvi pogled prelepa bašta, već dvadeset godina je u funkciji tretmana i prečišćavanja otpadnih kanalizacionih voda koje odlaze u Dunav.

"Ove biljke su zasađene tako da im korenov sistem visi u otpadnoj vodi do metar i po u dubini, tako da se u tom okruženju bakterije lepe za korenje", kaže Nikolet Časar, predstavnik "Organika votera" iz Budimpešte, a prenosi RTS, koji u svom tekstu dodaje i primer da su biljke efikasni prečistači i to na jezeru Trešnja u blizini Beograda.

Tamo se posle postavljanja plutajućih ostrva sa biljkama prečistačima dobijena voda odličnog ekološkog statusa.

Priča je nastala u okviru regionalnog ekološkog projekta produkcije na temu zaštite životnih resursa, kao što su voda i vazduh u četiri zemlje Zapadnog Balkana (Srbija, BiH, Crna Gora i Severna Makedonija na osnovu dobrih primera iz susednih zemalja članica EU uz podršku Journalismfund Europe.

Postrojenja nalik ovima iz Budimpešte postoje u mnogim zemljama širom planete. S obzirom na to šta sve kod nas odlazi u Dunav i Savu, možda bi trebalo ako ništa drugo početi prepisivati od komšiluka.

Ova postrojenja se koriste i za obnovu zagađenih ekosistema, kao što su močvare ili rečne obale, gde biljke pomažu u vraćanju prirodne ravnoteže dok se u poljoprivredi fitoremedijacija koristi za rehabilitaciju kontaminiranih zemljišta, gde biljke pomažu u uklanjanju pesticida, herbicida i drugih zagađivača.

Najnovija dostignuća u fitoremedijacijskim postrojenjima obuhvataju različite aspekte, uključujući tehnologiju, istraživanje i primenu.

Razvijene su genetski modifikovane biljke koje imaju poboljšane sposobnosti apsorpcije i razgradnje zagađivača, kao što su teški metali i organofosfati.

Ove biljke mogu biti efikasnije u uklanjanju zagađivača iz tla i vode.

Fitoremedijacija se sve više integriše sa drugim tehnologijama, kao što su bioremedijacija i nano-tehnologija, kako bi se poboljšala efikasnost procesa prečišćavanja.

Napredne tehnike praćenja i modeliranja omogućavaju bolje razumevanje procesa fitoremedijacije, što pomaže u optimizaciji dizajna postrojenja i procene njihovog učinka.

Advanced Bacterial Sciences (ABS) je britanski startap koji nudi bakterijski tretman za zagađenje vode i ekološku obnovu.

Proizvod ovog startapa, ALGAEZAP 1, koristi bakterije sa sporim oslobađanjem za smanjenje mulja i viška nutrijenata u vodama, sprečavajući eutrofikaciju.

Ovo prirodno rešenje eliminiše neželjene mirise, olakšava čišćenje, produžava životni vek opreme i ekološki je prihvatljivo, sa vodom i CO2 kao jedinih nusproizvodima.

Pristup startapa za remedijaciju zagađenja i tretman otpadnih voda poboljšava efikasnost, smanjuje troškove održavanja i regeneriše prirodne sisteme.

Usled savremenog načina života, industrijalizacije, javile su se potrebe za sve većim količinama vode, a rezerve pitke vode u prirodi ograničene su na samo 1% od ukupne slobodne vode.

Problem zagađivanja je sve veći, ali to su problem godinama unazad, o kojim kao da se puno priča, ali slabo deluje.

Trebalo bi pre velikih projekata krenuti od pojedinca, kao i od predavanja, sa kojima treba početi od vrtića.